Wegbermen zijn de zones langs wegen, spoorwegen en waterlopen waar planten groeien. Omwille van de verkeersveiligheid moeten deze planten onderhouden worden. Maar waar planten zijn, is ook leven, biodiversiteit en beleving. Daarom streeft het gemeentebestuur van Alken naar bermen waar planten en beestjes hun plaatsje krijgen.
Het bermbesluit van de Vlaamse Regering van 27 juni 1984 legt de regels vast voor de uitvoering van het bermonderhoud. Het gemeentebestuur mag dus niet zelf beslissen wanneer het de wegbermen maait. Niet enkel het gemeentebestuur moet aan het bermbesluit voldoen. Ook de provincie en het gewest bijvoorbeeld zijn gehouden aan het bermbesluit voor het onderhoud van hun wegen.
Om alle openbare eigenaars te verplichten om een ecologisch bermbeheer toe te passen. Ecologisch bermbeheer is een aangepast beheer met de bedoeling om de biodiversiteit van de bermen te ontwikkelen en te versterken.
Ecologisch bermbeheer draagt sterk bij tot het natuurbehoud en de instandhouding van veel wilde planten en dieren, zoals bijvoorbeeld wilde bloemen, bijen en vlinders. Bermen zijn voor hen vaak de laatste uitwijkplaats voor de drukke woon- en landbouwgebieden.
Een natuurvriendelijke berm geeft ook een heel andere beleving. Wat vind jij mooier: een wegberm vol distels en brandnetels of een wegberm met paardebloemen, fluitekruid, kamille en rode klaver?
- De bermen mogen niet vóór 15 juni gemaaid worden. Een eventuele tweede beurt mag pas uitgevoerd worden na 15 september. Door pas na 15 juni een eerste keer te maaien, kunnen planten hun rijpe zaden verspreiden.
- De bermen mogen niet met biociden behandeld worden. Biociden zijn stoffen die levende organismen doden, bijvoorbeeld insectendodende producten en onkruidverdelgers. Het duurt jaren vooraleer een doodgespoten berm opnieuw bloemrijk is.
- De maaimachine mag niet lager dan 5 cm worden ingesteld om de ondergrondse plantendelen niet te beschadigen.
- Het maaisel moet binnen de 10 dagen na het maaien verwijderd worden om verzuring (netelgroei) en verarming van de bodem te voorkomen. Eigen gazonmaaisel op de wegbermen gooien bevordert dus netelgroei.
Het eerste wegbermbeheerplan van Alken werd opgesteld in 1999 en was het resultaat van een grondig onderzoek. Omwille van de specifieke planten en dieren in de Alkense bermen adviseerde het studiebureau om voor een aantal bermen een afwijking te vragen van het bermbesluit. Er werden twee afwijkingen gevraagd: voor bermen die best vóór 15 juni gemaaid worden en anderzijds om minder waardevolle ecologische bermen te maaien zonder afvoer van maaisel. Het Vlaams gewest onderzocht de situatie van Alken en keurde deze uitzonderingen goed. Gedurende 12 jaar werd dit wegbermbeheerplan toegepast.
Omdat de natuur, de wegbermen en de technieken veranderen in de loop van de jaren, werd het tijd om het wegbermbeheerplan van 1999 te evalueren en de nodige aanpassingen in een nieuw plan te gieten. Een deskundige heeft in mei, juni en september 2011 een inventaris gemaakt van de huidige situatie van de bermen in Alken. Met deze gegevens heeft het studiebureau het wegbermbeheerplan van 1999 geüpdatet en het bermbeheer aangepast waar nodig.
Dit geactualiseerde plan werd in 2012 goedgekeurd door het Agentschap Natuur en Bos. Deze goedkeuring was nodig om te kunnen afwijken van de voorgeschreven maaiperiodes. Volgens het Vlaams bermbesluit mogen de bermen niet vóór 15 juni gemaaid worden, maar zoals al het geval was in 1999 is de bermvegetatie in Alken zodanig samengesteld dat een vroegere maaibeurt aangewezen is. Het nieuwe wegbermbeheerplan wordt sinds mei 2012 uitgevoerd. De opmaak van dit plan werd gesubsidieerd door de Vlaamse overheid.
Het gemeentebestuur besteedt het grootste deel van het bermonderhoud uit aan een externe aannemer, wat neerkomt op een maaioppervlakte van in totaal 167.000 m² per jaar. De resterende bermen in de woonstraten neemt de gemeentelijke technische dienst voor zijn rekening. Het gaat dan voornamelijk om bermen die maar 1 meter breed zijn. De technische dienst klepelt deze bermen in dezelfde periode als de aannemer. Het gaat om een totale klepellengte van 24 kilometer per jaar.
